Het gebeurt regelmatig dat ik schaterlachend met mijn kind aan tafel of in de auto zit. Dat is al jaren zo, ook toen ze nog heel klein was. Ik moet hier aan denken als ik lees over de ontwikkeling van humor bij kinderen.
Ik lees een artikel op het web, een vertaling van een artikel van Paige Davis, ontwikkelingspsycholoog, ‘Hoe ontwikkelen kinderen een gevoel voor humor?’. Hier wordt vermeld ‘Voordat kinderen een gevoel voor humor kunnen ontwikkelen, moeten ze begrijpen dat ze een ervaring delen met een andere persoon.’ en ook ‘Om grappen te maken en te herkennen (buiten gekke gezichten trekken) moet een kind over enkele elementaire cognitieve vaardigheden beschikken. Die belangrijkste vaardigheden zijn taal, verbeelding en het vermogen om iets op een andere manier te bekijken.’ en ‘Bijna alle soorten humor draaien om het herkennen van een incongruentie tussen een concept en een situatie’.
Los van het feit dat ik niet kan beoordelen hoe waar bovenstaande is, bevestigt het voor mij wel weer waarom hoogbegaafde kinderen veel humor hebben en dit al op hele jonge leeftijd ontwikkelen. Humor is voor een groot een cognitief proces. En ja, er komt zeker ook socialisatie bij kijken. Laten hoogbegaafde kinderen daarin nu meestal ook voor zijn op leeftijdsgenoten. Voor sommige lezers is dit misschien nieuw. Het is een hardnekkig misverstand dat hoogbegaafden sociaal onhandig zijn of op dit vlak achterlopen in hun ontwikkeling. En tot slot vraagt het verbeelding en iets van meerdere kanten kunnen bekijken. Het creatieve brein heeft ook hier geen moeite mee. Al met al dus een flinke basis voor humor.
I. en R. (beiden toen 3) waren met oma aan het spelen.
R. tegen oma: “En nu moet jij hier gaan liggen want jij bent ziek en dan zijn wij het ziekenhuis.”
I. (terwijl hij bovenop oma duikt): “Jaaa! En dan ben ik het dak!!”
Signaleren
Humor kan dan ook echt wel een signaal zijn waardoor je een hoogbegaafd kind opeens herkent. Het betekent niet dat elk kind met humor hoogbegaafd is, maar het kan je wel op het juiste spoor zetten. Gebruik dit stukje dus als je aan het signaleren bent. Zeker als je bij jonge kinderen hele bijzondere humor ontdekt, heel taalrijk of heel beeldend, de originaliteit spreekt soms boekdelen. En de vroege leeftijd waarop zij al bewust humor kunnen inzetten.
Letterlijk nemen
Wat we vaak zien is dat hoogbegaafde kinderen dingen die gezegd worden heel erg letterlijk nemen. Soms staat dat humor in de weg. Ze doorzien niet altijd de ironie of het sarcasme, ze kennen niet alle spreekwoorden en uitdrukkingen, de focus ligt soms net even anders en tot slot is humor ook een kwestie van smaak natuurlijk. Dus pas op; als een kind niet om je opmerking of grap lacht, sluit het hoogbegaafdheid niet uit.
M. (4 jaar): “Niet schrikken hoor, maar ik heb besloten om af ten toe een beetje boos te kijken.”
Mama: “Hoe dat zo?”
M.: Nou, soms wordt ik er een beetje moe van om de hele tijd mijn rimpels in te houden.”
Clownesk gedrag
Clownesk gedrag is zeker niet altijd grappig, vaak is het ook niet echt grappig bedoeld. Veel kinderen gedragen zich onbewust clownesk om aandacht te vragen. Eigenlijk vooral om een signaal af te geven. ‘Als je me niet ziet, zorg ik dat je me wel ziet.’ Clownesk gedrag heeft dus weinig te maken met humor.
Verbinding
Humor kan voor verbinding zorgen, het is zo fijn om samen te lachen. Deze ontspanning is soms hard nodig. Maak ook gebruik van humor als je kinderen begeleidt. Het is smeerolie, het helpt lucht te behouden en het schept een band. Verbinding is voor hoogbegaafde kinderen echt van essentieel belang voor hun functioneren. Het geeft zoveel vertrouwen.
S. (3,5 jaar): “Mama, de clownvis zit onder de plas!”
Stilte….. en dan “Grapje”
De speelgoedvis was voor het plassen onder het potje gelegd.
Relativeren
Humor kan helpen een serieus en zwaar onderwerp relativeren. Het geeft wat lucht bij moeilijke onderwerpen zoals bijvoorbeeld de huidige actualiteit met het corona virus. Maar ook praten over seksualiteit, over leven en doodgaan, of over armoede of onrecht. Humor kan de zware toon relativeren. Zorg er wel voor dat dit niet ten koste gaat van het serieus nemen, daar moet een goede balans in zijn.
Genieten
Samen lachen dus! Geniet met elkaar, het helpt de ontwikkeling op zoveel manieren. Taal, sociaal, emotioneel, zelfbewust zijn, etc. En ook in moeilijkere tijden, ook als je elkaar niet begrijpt, ook als niet alles lekker loopt. Genieten van humor geeft soms dat zetje dat nodig is. Kom uit je patroon, gebruik humor en daag het kind uit om ook met humor te kijken naar de wereld en zichzelf.
K. (5 jaar) zit in de auto en speelt een woordspelletje.
Ze denkt na en plots klapt ze het spiegeltje in het zonnescherm open en zegt:
“Hé psst, weet jij er een?”