Ken je dat kind? is een serie blogs over peuters op een kinderopvang. De situatie kan natuurlijk ook zijn de het een kleuter betreft in groep 1 of 2. Of een peuter bij een gastouder en zelfs een situatie bij een coach is mogelijk. Je kunt de beschrijving en tips altijd vormen naar jouw praktijk.
Ken je dat kind, dat bij elk schrammetje jammert alsof het gevild wordt, dat van ieder duwtje een probleem maakt, altijd zeurt over kleine dingetjes? Erg vermoeiend!
Lara (3,5) zit lekker te knutselen. Ze plakt er lustig op los, samen met Jens die naast haar zit. Juf Gerda overlegt even met haar collega en gaat alvast fruit schillen. De groep is rustig aan het werk, dus dat kan nu best. Opeens hoort ze Lara hevig snikken. Ze loopt vlug naar haar toe om te kijken wat er aan de hand is. Lara is zo overstuur dat ze bijna niet kan praten. Het duurt even voordat juf Gerda haar tot bedaren heeft gekregen. Dan zegt Lara,
nog steeds snikkend, dat Jens de plaksel steeds op de verkeerde plek zet. Na wat doorvragen blijkt dat Jens het potje inderdaad aan zijn eigen kant laat staan nadat hij er wat van gebruikt heeft. Daar kan Lara er niet bij. Jens staat er een beetje ongemakkelijk bij te luisteren en weet niet zo goed wat hij verkeerd gedaan heeft. Nadat juf de plaats aangewezen heeft waar het potje moet blijven staan, gaan Jens en Lara verder met knutselen.
Na een poosje kondigt juf Gerda aan dat ze straks fruit gaan eten en dat ze dan ook bijna gaan opruimen. Tijdens het opruimen lopen de kinderen door het lokaal met de spulletjes die terug in de kast moeten. Opeens staat Lara huilend bij de kast met een van pijn vertrokken gezicht. Jens stond op haar tenen. Ze zegt dat het heel erg pijn doet. Jens is zich van geen kwaad bewust, het was gewoon druk bij de kast.
Lara is net weer op adem wanneer ze gaan eten. Al snel staat ze met haar bakje met fruit bij juf en klaagt dat de kiwi veel te zuur is, de mandarijntjes te droog (die kan ze niet doorslikken) en dat de schil van de appel zo in haar keel snijdt. Juf Gerda is verbaasd hoe goed Lara dit allemaal kan verwoorden, maar ze vindt wel dat Lara fruit moet eten. Zij geeft Lara daarom snel een stukje banaan; anders duurt het allemaal te lang.
Na het fruit is het tijd voor een prentenboek. Bij het plaatsen van de stoelen in de kring gaat het al mis. Lieke en Thomas hebben heel goed opgelet en waren snel genoeg om hun stoel naast die van juf Carolien te zetten. Lara krijgt tranen in haar ogen en zegt: ‘Juf, je had beloofd dat ik naast je mocht zitten.’ Carolien herinnert het zich inderdaad en spreekt met de hele groep af dat Lara morgen naast haar mag zitten, omdat ze het vandaag was vergeten. Lara kan maar moeilijk stoppen met huilen.
De juffen Carolien en Gerda kijken elkaar veelbetekenend aan. Ze hebben het al kort besproken. Het prinsessengedrag van Lara moet wel stoppen nu. Ze gaat bijna naar de basisschool en reageert overal zo heftig op; dat kan echt niet in een kleutergroep. Ze zal moeten leren zich minder aan te
stellen en gewoon mee te doen zonder te piepen. Gerda en Carolien hebben in gedachten om een plan voor Lara op te stellen, waarbij zij stickers kan verdienen als ze minder huilt. Iedere keer dat Lara huilt of piept wordt geteld. Minder dan tien keer op een dagdeel betekent een sticker. Minder dan zeven keer betekent 2 stickers en minder dan vier keer: 3 stickers. Ze zullen met haar moeder overleggen wat een geschikte beloning is voor een volle stickerkaart. Maar zodra ze Lara uitleggen wat de bedoeling, begint Lara te huilen.
Carolien en Gerda vragen zich af waarom zo’n slim meisje als Lara toch niet snapt dat het niet handig is om overal om te huilen?!
Lara voelt zich niet serieus genomen. Ze huilt niet zomaar, ze huilt omdat ze alles zo intens ervaart. Pijn, smaken, emoties, onrecht. Allerlei dingen die voor de meeste anderen maar klein zijn, brengen Lara helemaal uit balans. De omgeving overweldigt haar. Ze is erg gevoelig, en beseft dat zelf ook. Ze vindt het heel stom van zichzelf. Thuis praat ze hierover met haar moeder, die haar hierdoor steeds beter gaat begrijpen. In de groep krijgt Lara echter te weinig ruimte voor haar intense gevoelens. Hierdoor is ze niet in staat zich op een ander manier te gedragen dan zij eigenlijk zou willen: wat flinker en minder huilerig. Hoe zal de moeder van Lara reageren als ze van het voorstel met het beloningssysteem horen, denk je? En
hoe zou jij de situatie met Lara aanpakken? Wat zou je eerst doen, wat daarna?
De volgende handvatten kunnen helpen om Lara te ondersteunen:
- Lara heeft uitleg nodig over het zenuwstelsel en het brein. Heldere en praktische informatie over hoe & waarom zij dingen voelt en ervaart. Als ze dit kan begrijpen, wordt het makkelijker om te accepteren dat zij gevoelig is. Er zijn deskundigen op het gebied van gevoeligheid die dit goed kunnen uitleggen aan kinderen;
- Lara heeft steun nodig. Zij wil zich gehoord en begrepen voelen. Daarvoor heeft zij een partner in haar strijd nodig. Ondersteun haar dus met begrip en geef haar handvatten om op een meer gewenste manier te reageren;
- Het is nodig om goed met haar ouders en met Lara zelf te overleggen. Zorg er samen voor dat er geen onnodige prikkels zijn. Op die manier kan Lara de continue stress die ze in de groep ervaart, wel aan. Als zij namelijk niet voortdurend overspoeld raakt, heeft zij de kans haar eigen gedrag te reguleren;
- Uiteindelijk heeft Lara een plek nodig waar zij tot rust kan komen op het moment dat ze dit nodig heeft. Als zij daarbij hulp krijgt, kan zij leren aanvoelen wanneer dat is. Zo help je haar om zich ervan bewust te worden welke signalen haar lichaam geeft.
Mogelijk schuilt er in Lara en achter haar gevoeligheid een hoogbegaafde peuter. Jazeker, die bestaan! Omdat we dit niet met zekerheid kunnen vaststellen en omdat dit ook helemaal niet hoeft, noemen we zo’n pientere peuter ‘een peuter met een ontwikkelingsvoorsprong’!
Noot. Bovenstaande blog is een herziene versie van een eerder verschenen blog op de website van ‘Grip op Talent’.