Heb je de documentaire al gezien over de uitzonderlijk hoogbegaafde Tim? Deze was 8 februari om 23 uur te zien op NPO2, maar je kunt hem vast nog terugkijken bij uitzending gemist of via deze link:
Waarom moet je hem echt zien? Misschien omdat een ervaringsverhaal altijd tot de verbeelding spreekt. En omdat het zo duidelijk maakt waar ouders mee worstelen, hoe de omgeving moeite heeft om te begrijpen wat er nodig is, maar ook welke routes er wél zijn.
Zijn moeder vertelt bijvoorbeeld hoe Tim als 4-jarige van school thuiskomt met de vraag hoe hij om moet gaan met zijn twijfel over lessen van de juf. Zij gelooft in de schepping en hij zelf in de evolutie. ‘Als de juf zoiets anders gelooft dan ik, hoe moet ik dan andere dingen van haar aannemen, hoe ga ik daarmee om?’ Vraagt de kleine Tim zich af.
Hij vindt het daarna moeilijker om aan te nemen wat de juf zegt, maar merkt ook aan dat aanpassen gewenst is. Als hij te snel een boek uit heeft, een eenvoudig eerste leesboekje terwijl hij thuis een boek van Harry Potter leest, dan hoort hij dat hij ‘te snel gaat’ of ‘net als de andere kinderen moet doen’. Tim krijgt het idee dat hij verkeerd is, houdt zich stil maar verliest ook de glans in zijn ogen.
Zijn moeder zegt: vanaf het moment dat Tim naar school ging, veranderde hij van een zelfverzekerd en lief ventje in een gefrustreerd kind met flinke faalangst. Er was een groot gat tussen wat Tim wilde en wat school te bieden had. Op een ochtend vroeg hij aan me: “waarom breng je me nog naar school, je weet dat ik daar heel ongelukkig wordt”. Hij verzette zich heftig, ik heb hem echt naar binnen moeten sleuren. “Nog steeds word ik emotioneel als ik eraan terugdenk.”
Als het echt niet meer gaat op school
Tim blijft thuis tot ouders beter weten wat er speelt. Hij wordt getest en de uitzonderlijke hoogbegaafdheid komt aan het licht. Dan nog is het een lange weg want een school voor hoogbegaafde kinderen is ver weg en kostbaar. Andere scholen durven het niet aan. Een paar keer is er nog van school gewisseld maar het loopt mis. Tim geeft zelf aan dat hij op dat moment waarschijnlijk al last had van een bore-out. Hij krijgt depressieve gedachten.
Door de schooluitval komen allerlei instanties meepraten zoals naast de betrokken school ook de inspectie van onderwijs, psychologen, de gemeente, leerplichtambtenaar, het samenwerkingsverband, maar een oplossing komt er dan nog niet. Goede bedoelingen en veel gesprekken, maar maatwerk is niet echt mogelijk.
Wat helpt de uitzondelijk hoogbegaafde Tim
Wat voor Tim wel heel belangrijk wordt is bushcraften, een hobby of leefstijl die hij ontwikkelt tijdens het thuiszijn. Daardoor krijgt hij het gevoel van controle op zijn leven terug.
Bushcraft is het langdurig overleven in de natuur uit eigen keuze, waarbij je probeert het zo comfortabel mogelijk te maken met natuurlijke middelen, en met respect voor de natuur.
De energie en het zelfvertrouwen die daardoor bij hem ontstaan maken het mogelijk weer aan school te beginnen. Eerst gaat hij naar de Mandeville Academy, een internaat voor hoogbegaafde jongeren. Dit sluit goed bij hem aan en hij rond het met succes af.
Voor hij vervolgens door kan naar een studie zal hij nog zijn middelbareschooldiploma moeten halen, en dat valt niet mee omdat zijn schooltrauma dan wel weer opspeelt. Wat benadrukt dit opnieuw hoe belangrijk het is om te voorkomen dat kinderen in een schooltrauma belanden!
Moeder Liane heeft een paar pareltjes
Ze geeft haar kinderen mee dat er altijd meerdere wegen naar Rome leiden. Ze luistert naar wat ze nodig hebben en probeert mee te bewegen, ook al lijkt iets onmogelijk of onhaalbaar. En samen met Tim delen ze hun verhaal omdat ze hopen dat het helpt om anderen beter te herkennen en begeleiden zodat ze niet meer buiten de boot hoeven te vallen en maatwerk krijgen. Zeker voor uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen is dat essentieel.
Hoe kan maatwerk eruit zien
Makkelijk gezegd, maar wat is dan maatwerk? En hoe weet je dat? Eenvoudig gezegd zit je met maatwerk in de goede richting als je de ogen van een kind weer met enige regelmaat ziet glanzen. En als de frustratie afneemt, iets wat op school vaak niet getoond wordt maar wat ouders thuis vaak heel goed merken.
Daarbij zie je een kind ook in de leerstand komen. Hij zal af en toe moeite hebben met het werk en moeten doorzetten, niet omdat het saai is, maar omdat het moeilijk en uitdagend is en hij door de leerkuil moet.
Een paar voorbeelden van maatwerk:
- Een leerling van groep 3 doet mee met de rekenles van groep 6.
- Een leerling van 4 jaar zit in groep 3 maar gaat in de middag naar zijn oude kleuterklas zolang hij dat wil.
- Een kleuter die dol is op schaken krijgt schaakles van een meisje uit groep 8.
- Een uitzonderlijk hoogbegaafde jongen hoeft de Cito-toetsen niet te maken en gaat in die tijd aan de slag met een andere taal waar hij wel in getoetst wordt.
- Een leerling die tweetalig is opgegroeid met een Engelse moeder mag Engelse les in een andere klas geven.
- Een meisje met een grote fascinatie voor prehistorie gaat wekelijks onder lestijd met haar vader naar een museum hierover en doet een voor de klas passend verslag in video.
Drie tips uit het verhaal van uitzonderlijk hoogbegaafde Tim
De suggesties voor maatwerk zijn eindeloos. Een voorwaarde is dat je door de vaste structuren durft heen te kijken en regels die daarbij niet helpen los mag laten. Het kind gaat voor!
De drie tips destilleren we deze keer uit de mooie lessen die we kunnen trekken uit het verhaal van Tim:
- Er leiden meerdere wegen naar Rome (of ga je eigenlijk liever naar Parijs?)
- Controle ervaren over het eigen leren en leven is cruciaal
- Als de glans in de ogen van kinderen verdwijnt, kom ik actie!